زمینههای وحدت اسلامی در قرآن و سنت

هر که پوشش شرم گزیند کس عیب او نبیند . [نهج البلاغه]

صلح طلبان افغانستان

صفحه اصلی پیام‌رسان پست الکترونیک شناسنامه RSS Atom پارسی بلاگ پارسی یار

زمینههای وحدت اسلامی در قرآن و سنت

زمینه‌های وحدت اسلامی در قرآن و سنت

قرآن کریم، بدون شک کلام خداوند و وحی الهی است که توسط پیامبر اکرم (ص)، برای هدایت مردم و قرار دادن انسانها و جوامع بشری در مسیر وحدت و یگانگی و انسجام اسلامی ، به جهانیان عرضه و هدیه شده است

امام علی (ع) بزرگ منادی وحدت و انسجام اسلامی در این مورد می‌فرماید:

«امم پیشین تا مادامی که با هم «ید واحده» بوده‌اند همواره در حال پیشرفت و شکوفایی بوده و به عزت و اقتدار و خلافت و وراثت زمین نائل گشته، رهبر و زمامدار جهانیان شده‌اند. و از آن هنگام که خدا را فراموش کرده و به مادیگری روی آورده دچار خود برتر بینی و تعصبات قومی و فرقه‌ای و تشتت و پراکندگی گشته با هم به نبرد پرداخته‌اند؛ خداوند لباس کرامت و عزت و خلافت را از تنشان بیرون آورده و خیر و برکت و وفور نعمت را از آنان سلب و به ذلّت و استعمار مبتلا کرده است. به عنوان نمونه بنی اسرائیل در اثر تفرقه، کسراها و قیصرها بر آنان مسلّط شدند و آنها را به بردگی گرفتند، و از سرزمینهای آباد و کناره‌های دجله و فرات به بیابانهای کم گیاه و بی‌آب و علف تبعید کردند و به ذلّت و فقر و مسکنت و جهل و پراکندگی دچار ساختند. خداوند با نعمت پیامبر اکرم (ص) و اسلام، بنی اسماعیل و سایر مسلمانان را متحد و برادر ساخت و پر و بال کرامت خود را بر آنها گشود؛ نهرهای مواهب خود را به سویشان جاری گرداند، و آنان را به نعمت و قدرت و عظمت و عزّت رساند؛ و حکومتی پایدار نصیبشان ساخت بطوری که کسی قدرت در هم شکستن نیروی آنان را نداشت. متأسفانه پس از چنین هجرتی با شکوه، مسلمانان به احزاب و فرقه‌های گوناگون تقسیم شدند».2

وحدت اسلامی از دیدگاه قرآن

به اعتقاد همة امت اسلامی قرآن کریم برخلاف سایر کتب آسمانی بدون تحریف و دست نخورده از گزند و توطئه‌های دشمنان اسلام، باقی مانده است و خدای متعال خود حافظ و نگهبان آن است: ?إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ?3

و این رمز جاودانگی قرآن کریم است و قرآن کریم و تعالیم آن برای همة مسلمانان دارای سندیت و اعتبار قطعی می‌باشد.قرآن کریم با تعابیر مختلفی بر وحدت و انسجام اسلامی تأکید نموده است و واژه‌های قرآنی در مورد وحدت اسلامی عبارتند از:

«واعتصموا[4]، اصلحوا[5]، رابطوا[6]، تعاونوا[7]، السلّم[8]، اصلاح بین الناس[9]، الّف بین قلوبکم[10]، امّة واحد[11]، اخوّت[12]، موّدت[13]».

به عنوان نمونه به یکی از آیات شریفه بطور اختصار اشاره می‌شود:

اعتصام به حبل الله اساس وحدت اسلامی

در قرآن کریم، بطور آشکار اعتصام به حبل الله، به عنوان پایه و اساس وحدت و انسجام اسلامی محسوب شده است که در شکل‌ها و قالبهای مختلفی ظاهر می‌شود و بزرگترین محور وحدت و انسجام اسلامی یعنی الله، سبب اصلی و اول و آخر حیات و رشد و تعالی و توحید امت اسلامی، مبنا و اساس اعتصام، قرار گرفته است.

در آیة شریفه 103 آل عمران، با یادآوری نعمت اسلام و قرآن و حبل الله که بواسطة آن مسلمین صدر اسلام از دشمنی و تفرقه و اختلافات طولانی میان خود دست برداشته و در قلب‌هایشان الفت و موّدت و دوستی و احساس برادری و انسجام اسلامی ایجاد شده خدای متعال در قرآن کریم در این مورد می‌فرماید:

?وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ اَعْدَاء فَاَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَاَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَاناً?[14

(همگی به ریسمان خدا، تمسّک جویید، و پراکنده نشوید، و نعمتِ خدا را بر خودتان، به یاد آرید، آنگاه که دشمنان (یکدیگر) بودید، و (او) میان دلهای شما، الفت انداخت، پس به (برکتِ) نعمت او،‌ برادران (همدیگر) شدید...)[15]

در مورد شأن نزول آیة 103 آل عمران، چنین آمده که این آیه دربارة دو طایفة اوس و خزرج نازل شده که صد سال در میان آنها جنگ و اختلاف و کشمکش بوده و نسل اندر نسل در اوقات شب و روز میان آنها جنگ و برادرکشی بود تا اینکه خداوند پیامبر رحمت و مودّت را مبعوث به رسالت کرد و آنان به دین اسلام گرویدند و مسلمان شدند و از برکت اسلام و قرآن آن کینه و دشمنی طولانی از میان آنان رخت بر بست و با هم برادر شدند.[16

در آیات دیگری از قرآن کریم، از اعتصام به حبل الله به عنوان «صراط مستقیم» نام برده شده و عاملین به آن، کسانی معرفی شده‌اند که در صراط مستقیم قدم نهاده‌اند. و در نتیجه کسانی که در راه وحدت و انسجام اسلامی قدم بر می‌دارند در صراط مستقیم قرار دارند و آیات شریفه ای که به این مفاد دلالت دارند عبارتند از: 101 آل عمران، 36 مریم، 64 زخرف، 175 نساء، 78 حج.

وحدت و انسجام اسلامی در سنت

کتاب و سنت، هر دو با هم، نزد همة مذاهب اسلامی، دو منبع اصیل و اساسی اسلام و احکام اسلامی می‌باشند، البته در این مقاله در مورد سنّت، با عنایت به حجیّت احادیثی که توسط افراد مورد اعتماد، در کتابهای معتبر شیعه و سنی نقل شده است،سخن خواهیم گفت.

پیامبر گرامی اسلام، از بعثت تا وفات، همواره در آموزش‌ها و تعالیم خود و در عمل، در جهت نفی تفرقه و اختلاف و تحکیم پایه‌های وحدت و انسجام اسلامی و اخوت و همدلی و همبستگی میان مسلمین و حتی تفاهم با غیر مسلمین غیر معارض از اهل کتاب و غیره، قدم برداشته است.

شعار اساسی توحید که پیامبر (ص) در آغاز دعوتش، اعلام نمود، به بهترین وجه گویای دعوت دو جانبة توحیدی، (که عبارت بود حضرت پیامبر از نفی معبودهای ساختگی که سرچشمة تفرقه‌ها و اختلافات بود و اثبات الله، که منشأ وحدت و یگانگی آن حضرت می باشد. حتی تا هنگام رحلت شان، در راه استقرار توحید و وحدت اسلامی و همبستگی مسلمین و از بین بردن ریشه‌های اختلاف و تفرقه تلاش کرد و حتی ایشان نگران بازگشت اختلافات قبیله‌ای و تفرقه در میان مسلمین بعد از رحلت شان بودند.

تعداد قابل توجهی از سخنان پیامبر گرامی اسلام (ص)، در جهت نفی تفرقه و نکوهش از آن و نهی مسلمین از امور تفرقه‌افکن و اختلاف برانگیز است.

از جمله پیامبر (ص)، فاصله گرفتن از جامعه مسلمین را باعث بیرون آمدن از حوزة اسلام و دیانت خوانده و فرمود:

«مَن فارق جماعة المسلمین، فقد خلع ربقة الاسلام من عنقه.»[17

و در تعبیر مشابه دیگری، کسی را که به اندازة یک وجب، از جماعت مسلمین کناره بگیرد و در آن حال بمیرد، مرگش را در حال جاهلیت خوانده و فرموده:

«من فارق الجماعة شبراً فمیتته جاهلیة»[18

آن حضرت جماعت و اجتماع را مایه خیر و تفرقه را مستوجب عذاب دانسته و فرمود:

«والجماعة خیر والفرقة عذاب»[19

و نیز در تأکید بر جماعت و اینکه مظهر قدرت الهی جماعت و اجتماع است فرمود:

«ید الله مع الجماعة»

پیامبر (ص) قهر و قطع رابطه میان دو برادر مسلمان را بیش از سه روز جایز ندانسته و فرمود: «لایحل لمسلم ان یهجر اخاه فوق ثلاثة لیال، یلتقیان فیعرض هذا و خیرهما الذّی یبدء بالسلام»20

یکی دیگر از تعالیم حضرت رسول (ص)، در این رابطه، تحت عنوان اخوت و پیوند دینی، برابری و برادری و وحدت اسلامی هست که در موارد مختلف در میان اهل بلاد و قبائل مختلف آن را اعلام و تأکید نموده است.

از جمله در پیام مسجد الخیف، مؤمنان را برادر و با خونهای یکسان و برابر و کوشا در حفظ پیمان با دشمنان و همگی یکدست و متّحد بر علیه دشمن، خوانده و فرمود:

«... المؤمنون اخوة تتکافؤ دمائهم و یسعی بذمتهم ادناهم و هم ید علی من سواهم»21

حضرت رسول (ص)، مَثَل مؤمنان را در دوستی و رحمت و عطوفت به یکدیگر، مانند اعضای پیکر یک انسان دانست، که با درد گرفتن و رنجور شدن یک عضو آن، اعضاء دیگر هم متأثّر می‌شوند، و فرمود:

«مثل المؤمنین فی توادهم و تراحمهم و تعاطفهم کمثل الجسد الواحد، اذا اشتکی منه عضو تداعی له سائر الجسد بالسهر والحمی»[22]

آن حضرت مسلمانان را همانند دندانه‌های شانه، یکسان و برابر خوانده و فرمود:

«والمسلمون سواسیة کأسنان المشط»[23

منبع: http://www.rohama.org/fa/content/869

کلمات کلیدی :

انجمن صلح طلبان افغانستان ::: یکشنبه 94/10/6::: ساعت 3:29 عصر

نظرات و پیشنهادات و انتقادات: نظر

لیست کل یادداشت های این وبلاگ