این یادداشت را در حدود یک هفته پیش و پس از آن نگاشته بودم که شنیدم وزارت امور خارجه ایران تصمیم گرفته است سفارت را به نمایندگان طالبان تحویل دهد. مخاطبم مهاجرین هم‌وطن در ایران و نیز برخی دلسوزان و گوش‌های شنوا در میان مقامات ایرانی بود تا هرکدام به سهم و توان خود، حتی الامکان برای جلوگیری از قرار گرفتن آن خانه در اختیار تروریستان طالب، تلاش ورزند. قبلا نیز چندین یادداشت و نگاره به برخی افرادی دلسوزی که احساس می‌کردم موثر هستند، فرستاده بودم و نیز یادداشت‌هایی در برخی روزنامه‌های ایران از این قلم منتشر گردید. اما قبلا از انتشار نگاره‌ی اخیر، خم می بشکست و سبوها خالی ماند و سفارت به طالبان سپرده شد. این نگاره را که هفته پیش و قبل از سپرده شدن سفارت به طالبان و تنها پس از گمانه‌زنی‌ها در مورد احتمال وقوع چنین امری، در دو بخش نگاشته بودم، اینک با اندک تغییراتی، پس از وقوع چیزی که نباید واقع می‌شد، . سلیمانی و همکاران بر تعهد اولیه مبنی بر تحویل ندادن سفارت به طالبان، تا آخرین لحظه پایبند ماندند. اما پس از فشار و ضرب الاجل تعیین کردن وزارت امور خارجه ایران مبنی بر تحویل سفارت به مولوی فضل محمد حقانی که دیگر دیپلماتان توان مخالفت یا مقابله با میزبان در خاکش را نداشتند تا سفارت را به زور نگهدارند، بر همان تعهد نخستین خود باقی ماندند و ناگزیر امروز (یکشنبه هفتم حوت 1401) کلید سفارت به وزارت امور خارجه ایران تحویل داده شد تا وزارت خارجه ایران به هرکس که صلاح دید، تحویل بدهد و تمام دیپلماتان، از تمام ولایات و اقوام افغانستان بدون استثنا، بعد از ظهر امروز سفارت را ترک خواهند کرد و در زیر ریش طالب نخواهند ماند.

1. وضعیت سفارت پس از سقوط

1-1. تغییر در مسئولیت و مدیریت سفارت

پس از سقوط دولت پیشین در کابل و پس از آن‌که عبدالغفور لیوال، سفیر دولت پیشین افغانستان در تهران از ایران رفتند، آقای عبدالقیوم سلیمانی، معاون سفیر، براساس طرزالعمل امور قونسلی وزارت امور خارجه، سرپرستی سفارت را به عهده گرفتند. فعلا مجالی برای پرداختن به کارکرد عبدالغفور لیوال نیست و به این نکته بسنده می‌شود که ایشان فردی منعطف و با روحیه فرهنگی بودند و تا اندازه‌ی زیادی در تلاش بودند تا کار سفارت و ارایه خدمات به شهروندان به خوبی به پیش برود و در امور مربوط به عرصه کاری من نیز در حد توان خود همکاری خوبی داشتند. برخی اتهامات بی‌اساسی نیز پس از رفتنش مطرح شد که عاری از واقعیت بود. متأسفانه فساد گسترده در میان بسیاری از مقامات دولت پیشین که خود یکی از عوامل سقوط دولت بود، سفیدهای نادر را در میان سیاهان پرشمار گم نمود و در حق بسیاری از افرادی که با دست پاک خدمت کردند، جفاها و بدگمانی‌هایی در میان شهروندان شکل گرفته است و در چنین فضایی، افراد به راحتی و حتی به خاطر یک عقده شخصی، ممکن است کسی را متهم کنند و مخاطبین هم باور شان گردد.

پس از رفتن عبدالغفور لیوال، تمامی دیپلماتان حاضر در سفارت به شمول عبدالقیوم سلیمانی سرپرست سفارت، محمد زمان نورستانی مستشار و مسئول امور قونسلی و سایر همکاران، تعهد صادقانه سپردند که در شرایط به وجود آمده، با تمامی توان و ظرفیت موجود در سفارت، در خدمت شهروندان مراجعه کننده به سفارت باشند و تلاش صورت گیرد که هیچ خللی در امور قونسلی مراجعین و ارایه خدمات حقوقی ممکن به مردم به وجود نیاید. امور سفارت پس از سقوط و رفتن عبدالغفور لیوال، در دو بخش قابل تأمل است: ماهیت تعامل با کابل و نوع تعامل میان همکاران سفارت در داخل سفارت و وضعیت امور قونسلی و خدمات حقوقی.

الف) ماهیت تعامل سفارت با کابل پس از سقوط

در وضعیتی که نظام سقوط کرده است و میزبان هم با حکومت مسلط بر کابل تعامل دوستانه و نزدیک دارد، تداوم بدون چالشِ فعالیت‌های سفارت حتا در امور روزمره و مسئولیت‌های قونسلی، مسأله ساده نیست. در واقع سفارت که تا دیروز رابط بین دو دولت بود، حالا به عنوان جزیره‌ای میان دو اقیانوس (دو دولت ایران و امارت طالبانی) مانده که کوچک‌ترین کم‌دقتی یا ناملایماتی، ممکن است سونامی از دو سو این جزیره را ببلعد. طبیعی است که حصارهای حفاظتی و چتر حمایتی کاملا برداشته شده و به تدریج نمایندگان طالبان وارد سفارت می‌شوند و چون دولت میزبان آنان را پذیرفته است، در داخل سفارت نمی‌توان از ورود آنان جلوگیری کرد.

دیپلماتان و سرپرست جدید سفارت، دو راه در پیش نداشتند: یا باید کل سفارت را به طالب تحویل می‌دادند و یا باید ناگزیر در یک سطحی که عبور از خط قرمزهای ارزشی هم نباشد و کاملا به صورت تاکتیکی، هم با سه نیروی طالبانی حاضر در سفارت مدارا کنند و هم برای عدم اختلال در امور قونسلی و حقوقی مردم، ارتباط با ریاست امور قونسلی وزارت امور خارجه در مرکز که اکنون در اختیار طالبان قرار گرفته بود (و البته کارمندان سابق تا کنون در این بخش حضور پررنگی داشتند)، حفظ می‌شد. کاملا روشن است که بدون ارتباط تاکتیکی با مرکز در سطح قونسلی، انجام بسیاری از امور قونسلی در سفارت نیز ناممکن می‌نمود. روشن است که تصدیق اسناد حقوقی صادرشده در داخل کشور توسط سفارت در تهران و برعکس، صدور بسیاری از اسناد حقوقی مانند وکالتنامه، حصر وراثت، وثیقه مجردی و رضایت‌نامه و تمامی امور قونسلی و حقوقی برای شهروندان در تهران و کاربرد آن در داخل، بدون ارتباط با مرکز و بدون ارسال و فکس متقابل این مدارک از طریق سیستم موجود در ریاست امور قونسلی وزارت امور خارجه، ناممکن بود.

با توجه به این ضرورت که امور شهروندان و مراجعین سفارت بدان وابسته بود، ارتباط تاکتیکی با مرکز حفظ شد، اما واقعیت آن است که فراتر از این، در سفارت افغانستان در تهران، در امور قونسلی و داخلی سفارت، عملا طالب و نمایندگان آن هیچ صلاحیتی نداشتند. به رغم غرور و رویکرد تهاجمی اولیه‌ی نمایندگان طالبان در سفارت، با مدیریت ظریفانه‌ی سلیمانی و همکاری و اتحاد خوب دیپلماتان، آنان نه تنها به هیچ نقشی در امور داخلی سفارت و امور قونسلی دست نیافتند، بلکه حتا نتوانستند پرچم سه رنگ سابق را از روی سفارت و دفاتر و ادارات جمع کنند. علاوه بر حفظ تمام نمادها و تلاش برای حفاظت از ارزش‌ها و فرهنگ حاکم در فضای سفارت، در اقامتگاه سفیر و اقامتگاه دیپلماتان که دو نفر از نمایندگان طالبان (فضل محمد حقانی، سرپرست کنونی و طالبانی سفارت و پسرعمویش) هم در آن ساکن شده بودند، پرچم سه رنگ سابق برافراشته بود و به رغم خواست نمایندگان طالبان، مقاومت صورت گرفت و نمایندگان طالبان، تنها در اتاق خود یک پرچم سفید طالبانی را گذاشته بودند. در سالروز تسلط طالبان برکابل، خیلی فشار وارد شد که سفارت تعطیل باشد و نمایندگان طالبان بر این امر اصرار داشتند، اما سلیمانی و دیپلماتان تن به این کار ندادند و حتا اجازه یک دقیقه برنامه و یا نصب کدام اطلاعیه و… را در سفارت ندادند. در چنین روز سیاهی که برای طالب یوم الله بود، فقط نمایندگان طالبان در سفارت حضور نیافتند و شاید در خانه و با خانوده خود سالروز تسلط طالبان بر کابل را جشن گرفتند.

افزون بر این، عکس غنی، کرزی و عبدالله از سفارت برداشته شد، اما عکس شهدا و نمادهای گذشته هنوز در سفارت وجود داشت که در مورد این عکس‌ها و نمادها نیز مجادلاتی شکل گرفت و طالب نتوانست کاری از پیش ببرد. تمامی سربرگ‌ها و اسناد حقوقی که از سفارت صادر می‌شد، همه با لوگوی سابق بود و مهرهای سفارت نیز تغییر نکرد و در این موارد هم سفارت تسلیم خواست طالبان نگردید. تمامی اسناد ارسالی و حتا نامه‌های ارسالی به مرکز و وزارت خارجه طالبان، با لوگو و مهر نظام سابق بود.

شخص سلیمانی در این خصوص تلاش نمود که نوعی درایت دیپلماتیک را در پیش گیرد که هم به ارزش‌ها پشت نشود و هم با واقعیات تلخی که سفارت با آن روبرو شده بود، مواجهه منطقی صورت گیرد. بر خلاف برخی ذهنیت‌ها، سلیمانی هیچ زمانی در عمل و قلبش به طالب تن نداد. در سفر سال گذشته امیرخان متقی به ایران (18/10/1400)، اصرار وجود داشت که به سفارت هم بیاید، اما سلیمانی با سنجش تدابیری، زمینه حضور وی را در سفارت از بین برد و این اتفاق نیفتاد و این اقدام و تدبیر کار آسانی نبود. در یک و نیم سال گذشته، بارها مسایل و تقابل‌هایی میان افراد طالبان و مدیریت سفارت پیش آمد که هیچ‌گاه رسانه‌ای نشد و سلیمانی در همکاری و همراهی با سایر دیپلماتان، به خوبی اوضاع تقابلی و فرسایشی با طالب را که مدیریت کردنش به راستی امر ساده نبود، مدیریت کرد.

در واقع، دیپلماتان سفارت بین کمک به مردم و طالبی که هیچ درک و فهمی به جز زبان زور ‌و منطقی جز ‌بی‌منطقی نداشت، گیر افتاده بودند. ممکن برخی قضاوت کرده باشند که دیپلماتان با طالبان تعامل داشته اند، ولی هرگز تعاملی وجود نداشت و رابطه قونسلی و همکاری نیز در یک سطحی که وجود داشت، تنها به خاطر مصالح مهاجرین و جلوگیری از حساسیت میزبان و ادامه فعالیت سفارت به منظور ارایه خدمات و حمایت از صدها هزار انسانی بود که با شرایط ناگواری مواجه بودند و هستند. در این عرصه، سلیمانی از هیچ تلاش و تقلایی برای بهبود امور و فراهم کردن تسهیلات برای مهاجرین و هم‌وطنان آواره دریغ نکرد و مدیریت زیرکانه‌اش جای تحسین و تقدیر دارد.

ب) تعامل همکاران در سفارت و وضعیت امور قونسلی

روحیه همدلی و همکاری فوق‌العاده خوبی میان همکاران سفارت (اعم از دیپلماتان و کارمندان محلی) وجود داشت و هیچ نوع تنش یا مجادلات و جناح‌بندی که معمولا در ادارات افغانستان معمول است، در میان همکاران سفارت پس از سقوط تا اکنون دیده نشد.

تجربه دو سال و اندی همکاری با سلیمانی و نورستانی و سایر همکاران در سفارت تهران، تجربه شیرینی بود که در روزگار تلخی رقم خورد. وقتی با سلیمانی خداحافظی کردم، چون سرش شلوغ بود و دور و برش مراجعین پرشماری حضور داشتند، زیاد نتوانستیم تنها باشیم و فرصت عاطفی شدن هم به وجود نیامد، اما لحظه‌ای را که به رغم تلاش برای سرعت خداحافظی و مبارزه با عاطفی شدن و خم به ابرو نیاوردن، اشک در چشمان من و نورستانی حلقه زد و نگاه متقابل را سریع از هم دزدیدیم، یادم نمی‌رود و برای لحظه‌ای، آینده‌ی سفارت و مهاجرین شاید از دل هردو مان عبور نمود. اکنون هم که این خطوط را می‌نویسم، برای آن فضای مثبت همکاری و تعامل دوستانه میان همکاران اشک در چشمانم حلقه زده است. روزهای «تلخِ شیرینی» را در سفارت کنار هم بودیم. «تلخ» بابت به هم ریختن شیرازه نظام و تعطیل شدن پروسه‌های ضروری پاسپورت و تذکره و برخی خدمات دیگری که در سفارت انجام می‌شد و ابهام در مورده آینده‌ی سفارت و امور هم‌وطنان. «شیرین» اما بابت دو سال و اندی همکاری و هم‌نشینی که حتی یک ثانیه، تکرار می‌کنم حتی یک ثانیه، با همدیگر (چه با سلیمانی و چه با نورستانی یا سایر همکاران) دلخوری و رنجیدگی و تقابل و تضاد پیش نیامد و جز تعامل محترمانه‌ی متقابل، چیز در میان وجود نداشت.

سلیمانی بدون نگاه محدود قومی، منطقه‌ای یا هزار دام دیگری که کارمندان و مقامات دولتی افغانستان در آن گرفتار بودند، تا ساعت 5 بعد از ظهر و گاهی بیشتر در سفارت حضور داشت، دروازه‌اش تا جای ممکن برای همگان، حتا کسانی‌که لزوما به سفیر کار شان وابسته نبود، باز بود. اما اغلب مراجعین به خاطر کوچک‌ترین کار و حتا به خاطر تعارف و دیدار تعارفی هم تلاش می‌کردند که نفر اول را ببینند و طبیعی است که گاهی به برخی افراد نوبت هم نمی‌رسید یا به خاطر ازدهام، دیرتر در سکرتریت سفیر معطل می‌ماندند که ممکن این دسته افراد گلایه‌مند باشند. افرادی گاه به دلیل کمبود مدارک لازم برای ارایه دریافت یک سند، طبق طرزالعمل امور قونسلی، امکان دریافت خدمات را نداشته اند و حتا گاه با توقعاتی چون دریافت اقامت ایران که کار دولت ایران است و هیچ ربطی به سفارت افغانستان نداشت و در توان آن نبود یا برای دریافت ویزا از سفارت‌های دیگر، به سفارت مراجعه می‌کردند و با اصرار و سماجت ساعت‌ها می‌نشستند و گاه با داد و فریاد به دفتر سفیر مراجعه می‌کردند که پس به چه درد ما می‌خورید؟! حتا مواردی بود که به فحاشی روی می‌آوردند. با این حال، سلیمانی و همکاران خم به ابرو نمی‌آوردند و تحمل می‌کردند.

محمد زمان نورستانی نیز بازوی استواری بود که با تمام وجود، حتا از امور شخصی خود غافل شده بود و خود را وقف خدمت به مردم کرده بود. در حقیقت تمام همکاران و دیپلماتان سفارت، بر همان تعهد نخستین پس از سقوط استوار باقی ماندند و هرکدام به سهم خود گوشه‌ای از سنگینی بار در شرایط ناگواری را که نه میزبان چندان همکاری دارد (و بلکه با طالب در تعامل است) و نه مرکز (وزارت امور خارجه طالبانی) حامی سفارت و دیپلماتان و امور سفارت است (بلکه چالش می‌آفریند)، کشتی سفارت در دریای بحران و ناامیدی غرق نگردید و در حد توان، خدمات ممکن به شهروندان آواره و هم‌وطنان حیران، ارایه گردید. با این حال، چالش‌های موجود بر سر راه سفارت و همکاران و نیز حجم بسیار بالای مهاجرین قدیم و جدید که پس از سقوط وارد ایران شده بودند، طبیعی است که سبب گردید امور آن‌گونه که مردم انتظار دارند، سرعت و سهولت نداشته باشد. هرچند بسیاری امور نسبت به سفارت‌های افغانستان حتا در اروپا، سریع‌تر انجام می‌شد. به عنوان نمونه، تمدید پاسپورت یک روزه انجام می‌شد، نکاح خط فردای روز درخواست و بایومتریک افراد تحویل داده می‌شد، وکالتنامه، حصر وراثت، عدم مسئولیت جرمی، قرابت خط، سند تولدی، برگه تثبیت هویت و سایر اسناد همه یک روزه صادر می‌شد و مراجعین بر سر یک ساعت زودتر یا دیرتر انجام شدنش مجادله و چانه‌زنی داشتند. این در حالی‌ است که در بسیاری از سفارت‌خانه‌های دیگر افغانستان در اروپا و سایر کشورها که این حجم از مراجعین را هم ندارند، صدور و تحویل دادن بسیاری از این اسناد به مراجعین، یک هفته زمان یا وقت بیشتری را در بر می‌گیرد).

در طول دو سال و اندی، نورستانی (مستشار و مسئول امور قونسلی سفارت) که به صورت طبیعی بیشتر فشار امور قونسلی بر سر ایشان بود، مانند یک رباط و ماشین، قبل از ساعت هشت صبح در سفارت حاضر بود و هیچ‌گاه زودتر از چهار و نیم و گاه تا ساعت پنج، دفتر خود را ترک نمی‌کرد. در طول این سال‌ها، هیچ سفری نرفت و حوصله‌اش برای من شگفتی‌آور بود. سلیمانی هم در طول دو سال گذشته حتا از تهران به جز یکی دو بار و آن هم برای یک امر ضروری مربوط به امور سفارت، خارج نشد. شاید تنها این من بودم که در طول دو سال گذشته، به دلایلی چهار بار به ترکیه رفتم و نورستانی غبطه می‌خورد که برای من تبدیل هوا و رفع خستگی ممکن شد و او از تراکم کار و عدم فرصت برای یک مسافرت دو سه روزه، پوسیده است. نورستانی تنها دو سه روز، آن هم نه پی هم و آن هم نه تمام ساعات اداری روز، بلکه دو سه ساعت برای امور واجب شخصی مانند همراهی عمویش که در بیمارستان قلب تهران بستری بود، از سفارت غایب بود و پس از رفع ضرورت، سریع به سفارت بر می‌گشت تا به امور مراجعین رسیدگی شود. در آن چند ساعتی هم که در بیرون بود، کسی دیگری را برای رسیدگی به امور محوله جای خود می‌گماشت. او در ظاهر با مراجعینی که برای بار اول می‌دیدند، ممکن به نظر شان می‌رسید که تعامل شیرینی ندارد و نوع تخاطبش ممکن طرف مقابل را به اشتباه می‌انداخت و قاطعیت او را به معنای خشن بودن روحیه‌اش تفسیر می‌کردند، اما برعکس، بسیار نسبت به مراجعین دلسوز بود و تا جای ممکن تلاش می‌کرد کاری که با طرزالعمل و قوانین حاکم در تضاد نباشد، با سهولت ممکن انجام شود. به کارمندان و دیپلماتان زیردستش نیز بارها دیدم که با ناراحتی تذکر می‌داد که صبح اول وقت حاضر باشند و زود هم نروند و مردم مظلوم را درک کنند. سلیمانی هم معمولا از بخش‌های گوناگون سفارت به صورت سرزده خبر می‌گرفت تا بر امور نظارت داشته باشد و کارمندان سر وظیفه خود حاضر باشند.

برای پرهیز از طولانی شدن این یادداشت، به فشار کار و تراکم دیوانه‌کننده‌ی امور بر همکارانی چون زمانی رئیس قبلی بخش حقوقی و غفاری، رئیس جدید بخش حقوقی و سایر همکاران نمی‌توانم بپردازم که تحمل همه قابل تقدیر و ستودنی بود. در مجموع باید اشاره نمود که حتا در شرایط کرونایی که ادارت ایرانی تا ساعت 1 بعد از ظهر و یا حداکثر ساعت 2 بعد از ظهر کار می کردند، وقت کار اداری سفارت همواره تا ساعت چهار عصر بود و البته عملا تا ساعت پنج و به خصوص بخش حقوقی سفارت که شلوغ‌ترین بخش امور قونسلی را تشکیل می دهد، تا ساعت پنج و نیم مشغول ارائه خدمات بود و اتشه مهاجرین، روزهای جمعه نیز پاسخگوی مراجعین بود و یک نفر حداقل از این اتشه در روزهای جمعه هم به خاطر رسیدگی به امور محتمل اضطراری مهاجرین، در سفارت حضور داشت.

1-2. تعمیر و تهیه سالن‌های جدید پذیرش پس از سقوط دولت پیشین

از بد روزگار، در حدود یک ماه پیش از سقوط دولت پیشین، موعد اجاره ساختمان استیجاری سفارت در شهرک غرب تهران نیز به سر رسید و طبق دستور و پلان مرکز، قرار بود برای امور قونسلی و بخش پاسپورت، تذکره و سایر امور مرتبط، ساختمان دیگری حتی الامکان خریداری شود و یا دست کم اجاره شود و وزیر خارجه وقت نیز وعده داده بود و یک هیأتی هم از کابل برای نهایی ساختن چند گزینه آمده بود. اما پیش از تکمیل شدن فرآیند خریداری یا اجاره جای جدید، دولت سقوط نمود و تمام بخش‌ها و کارمندان مستقر در سعادت آباد (شهرک غرب) نیز به ساختمان موجود در خیابان پاکستان منتقل گردیدند و ظرفیت مکانیِ بسیار محدود سفارت کنونی، یکی از چالش‌های جدی برای کارمندان و مراجعین بود.

جرأت ستودنی سلیمانی و ابتکار او در مشورت با سایر دیپلماتان که برای فراهم شدن تسهیلات بهتر برای مراجعین مهاجر انجام شد، ساختن دو سالن جدید پذیرش در حد ظرفیت موجود در بنای موجود سفارت بود. یکی از سالن‌ها با ایجاد سقف بر حویلی سفارت و سامان دادن این سالن با باجه‌های بیشتر و منظم به وجود آمد و سالن دیگر با تعمیرات اصولی در بخشی از طبقه هم‌کف سفارت ایجاد شد که بخش حقوقی سفارت اکنون در آنجا مستقر شده است. اگر این دو سالن با باجه‌های جدید ساخته نمی‌شد، با توجه به افزایش روزافزون مراجعین پس از سقوط دولت، سفارت به هیچ وجه ظرفیت پاسخ‌گویی به آن همه مراجعه‌کننده را نداشت. حجم مراجعین نسبت به قبل از سقوط، دو برابر شده بود و صدور اسناد مختلف در سفارت نیز دو چندان گردیده بود. سفارت با حجم بالایی از مراجعین (در حدود پنج میلیون مهاجر و شاید هم بیشتر که در واقع بیشتر از جمعیت کامل بسیاری از کشورهاست) مواجه بود. بسیاری از این مراجعین هم گاهی اسناد و مدارک هویتی یا مدارک تکمیلی لازم را برای دریافت خدمات مورد نظر شان در دست نداشتند که خود سبب کندی کار و گاه مشاجرات و تنش‌ها و در نتیجه اتلاف وقت بیشتر کارمندان می‌گردید. مثلا دختر خانم بالای هجده سال از افغانستان آمده و پدر یا برادرش هم در ایران حضور ندارد، وقتی برای دریافت نکاح خط به سفارت مراجعه می‌کند، طبق طرزالعمل امور قونسلی یا پدر و یا برادرش باید حضور یابد و یا رضایت‌نامه بفرستند و یا اینکه کپی مدارک فرزند بالای دو سال را عرضه کند. وقتی هیچ کدام از یکی از این موارد فراهم نباشد، مسئول امور حقوقی هم نمی‌تواند خلاف طرزالعمل امور قونسلی برای او نکاح خط صادر نماید. کوچک‌ترین کشف خلاف در موارد ناموسی و امور حقوقی و ارث و میراث و…، پیامدهای حقوقی ناگواری برای مسئول مربوطه دارد و مواردی هم پیش آمده بود که یک فرد با خانمی سند ازدواج از سفارت گرفته اند و بعد از مدتی مردی دیگری مراجعه کرده است که زن من بدون طلاق گرفتن از من، با فلانی ازدواج کرده و از سفارت نکاح خط گرفته است. طبیعی است که عدم انجام کار چنین مراجعه‌کننده‌ای که از صبح تا بعد از ظهر چانه‌زنی می‌کند تا نکاح خط یا سند دیگری را بدون فراهم کردن شرایط آن بگیرد، هم کارمندان را خسته می‌کند، هم باعث کندی امور دیگر مراجعه‌کنندگان می‌شود و هم باعث رنجیدگی و ناراحتی شدید خود فرد می‌گردد و گاه به دعوا و مناقشه می‌انجامد.

1-3. تمدید پاسپورت و صدور برگه تثبیت هویت

پس از سقوط دولت پیشین، به جز صدور پاسپورت و تذکره الکترونیک که وابسته به مرکز بود، بقیه امور قونسلی با وضعیت بهتر از گذاشته تداوم یافت. برای حل مشکل کسانی که اعتبار پاسپورت شان پایان می‌یافت، تدبیر تمدید پاسپورت‌ها (حتی تمدید پاسپورت‌های ماشین‌خوان) سنجیده شد و پس از پذیرفتن پلیس ایران، این پروسه روی دست گرفته شد که تا اکنون در سفارت جریان دارد. اما امکان صدور پاسپورت برای سفارت وجود نداشت و از سر گرفتن این پروسه وابسته به مرکز بود، چون در سفارت نه پاسپورت خام ماشین‌خوان از اول وجود داشته و نه دستگاه چاپ دیتا بری روی پاسپورت. متأسفانه در دوره وزارت داکتر عبدالله، دستگاه چاپ از سفارت به کابل منتقل شده بود و در سال 1399 بنده موافقت حنیف اتمر وزیر امور خارجه و همکاران وزارت خارجه را برای انتقال دستگاه چاپ به ایران جلب کرده بودم که سقوط دولت مجالی برای عملی شدن آن باقی نگذاشت.

سفارت چون پس از شروع پروسه پاسپورت ماشین‌خوان پروسه تمدید پاسپورت‌های دست‌نویس را متوقف کرده بود، استیکر مخصوص تمدید هم آماده نداشت و برای تمدید پاسپورت‌ها از مهر استفاده می‌کرد. اخیرا استکیر طراحی شد و با چاپخانه مربوطه هم صحبت شده بود و تقریبا از همین هفته جاری، تمدید با استیکر و بارکد عملی می‌شد که تحویل سفارت این مجال را نیز از بین برد و اگر طالبان ممانعت نکنند، زمینه برای تمدید با استیکر بارکددار در سفارت کاملا فراهم شده است.

پروسه تذکره الکترونیک نیز چون وابسته به داخل بود، پس از سقوط عملا تعطیل شد و پس از آن، اداره کل اتباع خارجی وزارت کشور ایران دریافت برگه تثبیت هویت را برای تمدید کارت آمایش مهاجرین شرط نمود و بر همین اساس، پروسه تثبیت هویت در سفارت مجددا آغاز گردید که تا اکنون ادامه دارد.

1-4. تدابیر برای صدور سند مسافرتی

با توجه به تعطیل شدن پروسه صدور پاسپورت ماشین‌خوان و به منظور حل مشکل کسانی‌که به پاسپورت نیاز داشتند، سفارت در حدود پنج تا شش ماه پیش، طی نامه درخواستی از مرکز، مصرانه خواست تا اجازه صدور سند مسافرتی (Travel Document) را به سفارت بدهد، اما متاسفانه تا اکنون این اجازه از سوی مرکز و وزارت خارجه طالبان صادر نشد. سفارت تدابیر خود را سنجیده بود، کتابچه سند مسافرتی با اعتبار دو ساله و نرخ 20 دالر طراحی شده بود و با چاپخانه مربوطه هم صحبت شده بود و فقط منتظر اجازه از مرکز بود که هنوز عملی نگردیده است. شاید پس از مدیریت طالبانی بر سفارت و به منظور خوشنامی امارت، این کار که همه زمینه‌ها و مقدماتش فراهم شده و فقط منتظر اجازه است، شروع شود و اگر شروع شود و طالبان مانند مکتب و دانشگاه یا عدم صدور رضایتنامه برای کسانی که دختر یا خواهر شان در ایران حضور دارد و می‌خواهد ازدواج کند، از آن نیز ممانعت نکنند، مشکل بسیاری از شهروندان حل خواهد شد.

1-5. ایجاد چالش‌های حقوقی از سوی امارت برای سفارت و مهاجرین

چالش‌هایی که امارت و طالبان در مورد کارکرد سفارت و نیازمندی‌های مهاجرین ایجاد نمود، زیاد بود که فقط به دو نمونه اشاره می‌کنیم:

الف) عدم صدور رضایتنامه ازدواج یا وثیقه مجردی از سوی محاکم طالبانی

بر اساس حکم صریح طرزالعمل امور قونسلی مصوب کابینه در دوره وزارت زلمی رسول که تا اکنون سفارت‌ها بر اساس آن اجراآت می‌کنند و قانون جدیدی هنوز ساخته نشده است، دختر بالای هجده سال وقتی از افغانستان به کشور دیگری می‌رود، برای دریافت نکاح خط از سفارت مربوطه، باید یا پدرش و یا برادرش حضور داشته باشد و این‌که یکی از دو فرد نامبرده، از داخل افغانستان یا سفارت کشور محل اقامت، رضایت نامه و وثیقه مجردی به صورت رسمی بفرستند. اما پس از سقوط دولت پیشین، محاکم طالبان ترتیب و ارسال رضایتنامه یا وثیقه مجردی را متوقف ساخت. سفارت در هماهنگی با جنرال قونسلگری‌های افغانستان در مشهد و زاهدان، طی سه چهار نامه متوالی و استعلام رسمی و مکرر همراه با تبیین مشکلات و اضطرار متقاضیان که پس ازسقوط هر روز افزایش هم می‌یافتند، هیچ‌گاه پاسخ دریافت نکرد و ریاست امور قونسلی وزات امور خارجه هم فقط در جواب به صورت تکراری می‌نوشت که مطابق طرزالعمل اجراآت صورت بگیرد! در حالی‌که حکم طرزالعمل مشخص بود و اشاره کردیم.

مراجعین شاید تصور می‌کردند که سفارت در این موارد تعلل می‌کند یا کار مردم را اجرا نمی‌کند، در حالی‌که اجراآت خلاف طرازالعمل و بدون ارایه یک راهکار حقوقی از سوی مرکز، پیامدهای چالش‌زای حقوقی داشت که رئیس بخش حقوقی یا سرقونسل و سرپرست سفارت نمی‌توانست این پیامدهای حقوقی را که ممکن فردا دامنگیر شان شود، بر دوش بگیرند و مرکز هم مکررا دستور می‌داد که مطابق طرزالعمل اجراآت نمایید. در عمل نیز گاهی کوچک‌ترین غفلت در این موارد و تختی بسیار اندک از طرازالعمل به خاطر دلسوزی و همکاری با یک مراجعه‌کننده در حال اضطرار، سبب ایجاد درد سر کلان برای برخی همکاران در گذشته شده بود.

ب) عدم تأیید برخی اسناد صادره سفارت در محاکم طالبانی

بی‌منطقی و ندانم‌کاری محاکم افغانستان که اکنون در اختیار سربازان کوه‌نشین و مغاره‌گرد افتاده است و از قوانین بی‌خبر اند و یا خود قوانین عجیبی وضع می‌کنند، درد سر کلان دیگری برای سفارت و مراجعین بود. وقتی وکالتنامه‌ای برای فردی از سوی سفارت صادر می‌شد و تصویر آن رسما از طریق سیستم به وزارت خارجه فکس می‌شد و ریاست امور قونسلی وزارت امور خارجه پس از مراجعه موکل آن را تأیید هم می‌کرد، برای انجام مرحله بعدی که تأیید از سوی محکمه بود، باز محاکم طالبان گاهی کار موکل موجود در افغانستان را اجرا نمی‌کرد و می‌گفت شاهدان وکالتنامه که اثر انگشت شان در وکالتنامه درج شده است باید از ایران به افغانستان بیایند و در محکمه حضور یابند تا وکالتنامه را تأیید کنیم! در حالی‌که این امر نه منطقی و ممکن است و نه در طرزالعمل امور قونسلی چنین چیزی شرط شده است.

2. تحویل سفارت به امارت و پیامدهای حاکمیت سفیر طالبانی در تهران

با توجه به سوابق سیاه و ماهیت ضد تمدنی گروه طالبان، اغلب کشورها از به رسمیت شناختن حکومت غصبی آنان پرهیز کرده اند و هیچ کشوری دوست ندارد با پیشگامی در به رسمیت شناختن این گروه، خود را در بدنامی پیش‌گام سازد. در حدود دو ماه پیش، فضل محمد حقانی که سال گذشته به عنوان سکرتر اول به سفارت آمده بود، از سوی وزارت خارجه طالبان به صورت شفاهی برای دیپلماتان و کارمندان سفارت به عنوان سرپرست جدید سفارت اعلام گردید. دیپلماتان سفارت طی جلسه‌ای، موافقت کردند و تصمیم گرفتند که عبدالقیوم سلیمانی به وزارت امور خارجه ایران برود و موضوع را با وزارت خارجه ایران طرح و موضع دیپلماتان را در این خصوص منعکس نماید. موضع قاطع دیپلماتان آن بود که ما هرگز سفارت را به نماینده طالبان تحویل نخواهیم داد. اگر شما (وزارت خارجه ایران) با طالبان تفاهم کردید، در این صورت ما توان مخالفت و مقابله را با میزبان نخواهیم داشت و سفارت را به شما (وزارت امور خارجه ایران) تحویل می‌دهیم و شما به هرکسی که تحویل دادید، اختیار با خود تان خواهد بود. اما اگر تصمیم طالبان طی ابلاغ رسمی به شما اعلام نشده و شما هم تصمیم به پذیرش سفیر طالبانی ندارید، ما مقاومت خواهیم کرد و سفیر طالبانی را نخواهیم پذیرفت. وزارت خارجه ایران بعد از مراجعه سلیمانی، اطمینان داد که ما قصد پذیرش سفیر طالبانی را نداریم و دیپلماتان موجود و سرپرست بالفعل (عبدالقیوم سلیمانی) به کار خود به صورت معمول ادامه دهند.

پس از این اطمینان وزارت امور خارجه ایران، دیپلماتان با دلگرمی بیشتر، بر موضع قاطع خود ایستادند و حتی تصمیم بر این شد که اگر احیانا حقانی برای مسأله سرپرستی سماجت نمود و یا هیأتی که قرار بود از کابل در آن روزها بیاید، به سفارت آمدند، به نگهبانان ورودی سفارت گفته شود که هیچ کدام را به داخل سفارت راه ندهند.

با این حال، حدس نگارنده چه قبل از رفتن سلیمانی به وزارت امور خارجه ایران و چه پس از آن و اطمینان دادن به عدم سپردن سفارت به طالبان، آن بود که دیر یا زود ایران سفیر طالبانی را خواهند پذیرفت و سخن وزارت خارجه ایران به سلیمانی نیز برای آن است که مسأله خیلی برجسته نشود و به تدریج با عادی سازی قضیه، سفارت در اختیار طالبان قرار گیرد و از بازتاب گسترده رسانه‌ای تحویل‌دهی جلوگیری شود و اعتبار اطمینان وزارت خارجه ایران بی‌تردید تا اطلاع ثانوی و برای چند هفته و نهایتا یک ماه یا دو ماه است. برداشت نگارنده آن بود که ایران سرانجام چیزی را که مصلحت خود و به تعبیر خودشان حکیمانه می‌دانند عملی خواهند کرد (تعبیر حکیمانه چیزی است که در توجیه تعامل دوستانه با طالبان در ادبیات سیاسی برخی مقامات ایرانی موافق با طالب به کار می‌رود). ایران هیچ‌گاه مصالح کلان سیاسی و منافع خود را در تعامل با طالب قربانی چند نفر دیپلمات یا فدای سرنوشت مهاجرین نخواهد کرد؛ مسأله آب هیرمند و بسیاری دیگر از منافع سیاسی و… برای ایران مقدم‌تر از سرنوشت مهاجرین و دیپلماتان سفارت است. هرچند به زعم نگارنده، این تعامل برای مصالح و منافع مورد نظر ایران نیز سرانجام خوش و عاقبت نیکی در پی نخواهد داشت.

سرانجام این حدس به واقعیت تبدیل شد و هفته گذشته وزارت خارجه ایران عبدالقیوم سلیمانی را خواسته و با تعیین ضرب الاجل، از وی خواستند که سرپرستی سفارت را باید به مولوی فضل محمد حقانی واگذار نماید. همکاران سفارت نیز که دیگر گزیر و گریزی از تعامل تهران با امارت طالبانی ندارند، ناگزیر پذیرفتند و سلیمانی تا امروز یکشنبه هفتم حوت/ اسفند 1401 مهلت خواستند تا امور را سامان بدهند و بعد از لاک کردن تمام سیستم‌ها و دفاتر، کلید سفارت را به مقامات وزارت خارجه ایران تحویل خواهند داد و آنان به افراد مورد نظر خود تحویل دهند. سرانجام امروز این روند تحویل‌دهی تکمیل گردید و همه چیز پایان یافت و دیپلماتان به صورت جمعی پس از حضور مقامات وزارت خارجه ایران، از سفارت بیرون آمدند و طالب بر سفارت افغانستان در تهران سلطه یافت و جایگزین دیپلماتان سابق گردیدند.

به نظر می‌رسد که پذیرش سفیر طالبانی راه را برای احتیاط‌ورزی‌های بعدی ایران سد خواهد نمود و تعامل در این سطح، با چند چالش جدی و پیامدهای نامیمون سیاسی برای ایران و نیز با چالش جدی اداری برای سفارت افغانستان در تهران و معضلات فروانی برای مهاجرین افغانستانی در ایران همراه خواهد بود که به صورت گذرا مورد اشاره قرار می‌گیرد.

2-1. عهد شکنی و عدم قابلیت اعتماد طالبان

 

ادامه مطلب در لینک زیر

  http://s-salimi.blogfa.com/post/338  

 af.shafaqna.com

 

بازدید امروز: 80

---

بازدید دیروز: 509

---

کل بازدید :651870

اطلاعات روز [14]
غزنی؛ ولایت والی ساز - تجربه تلخ [65]
جایگاه علی علیه السلام درهستی [17]
چه کسی به طالبان پول میدهد؟ [43]
دانلوود نرم افزار اسلامی [19]
چرا همدستی طالبان در روز قدس [20]
در انتخابات پارلمان به اصلح رای بدهیم [4]
در انتخابات پارلمان به اصلح رای بدهیم [3]
رد مطالب شبکه تقرثه انگیز اهلبیت توسط آیت الله محقق کابلی [21]
نقش علم و دانش در پیشرفت انسان [7]
آمریکا و سیاست دوگانه در افغانستان [6]
عید سعید غدیر بر مسلمین مبارکباد [5]
مسلمانان قربانی فتوای ملا و مفتی! [23]
60% مبتلا به مشکلات روانی و روحی! [5]
دشمنان صلح و امنیت در افغانستان [13]
[آرشیو(28)]

افغانستان[23] . افغانستان و توسعه[19] . پارلمان[9] . غزنی[8] . طالبان[7] . مناسبت‏ها[6] . یادداشت‏های متفرقه[6] . وهابیت[5] . هزاره[5] . پاکستان[5] . امام علی[5] . جنگ[5] . اسلام[4] . انتخابات[4] . هزاره ها[4] . صلح[4] . قرآن[4] . دین[3] . امنیت[3] . تبعیض قومی[3] . تصاویر[2] . بهسود[2] . بیکاری[2] . خشونت[2] . آمریکا[2] . عربستان[2] . دانلود[2] . علی[2] . عید[2] . کابل[2] . کوچی[2] . کوچی‏ها . مجلس . محقق کابلی . معرفی کتاب . کتاب . کدجاوا . کراچی . کشتار شیعیان . والی . وبلاگ . وحدت . مهاجرین افغان . مهدی . میلاد پیامبر . ناامنی . نرم افزار . نقد کتاب . دانلود = کتاب . دعا . غزنی، تاریخچه . فقر و بیکاری . قالب . قالب رایگان . قالب وبلاگ . عکس . عکس از غزنی . عکس و تصویر . علم . رمضان . سایت . سرعت انترنت . سیاست دوگانه . شمشیر . شهید مزاری . اخلاق . ازبک ها . امریکا . افغانها . امام حسن مجتبی . امام حسین ع . امام رضا ع . امام صادق ع . انیمیشن . بازار غزنی . پشتون . پشتونها . پیام . تاجیک . داتلود . دانش . جنگ داخلی . حقوق بشر در افغانستان . حکمتیار . تظاهرات . تفرقه گرایی . تفرقه و نفاق! . جنایات . جنایات وهابیت . تجاوز . تربیت . ترور . قندهار . قوم گرایی . کوچی .

پاییز 1387
تابستان 1387
بهار 1387
زمستان 1386
پاییز 1386
تابستان 1386
بهار 1386
زمستان 1385
تابستان 1385
بهار 1385
پاییز 1388
بهار 1388
زمستان 1388
بهار 1389
تابستان 1389
تابستان 1388
تابستان 89
زمستان 88
بهار 89
پاییز 89
زمستان 89
بهار 90
تابستان 90
پاییز 90
زمستان 90
بهار 91
تابستان 91
پاییز 91
زمستان 91
بهار 92
تابستان 92
پاییز 92
زمستان 92
بهار 93
تابستان 93
زمستان 93
پاییز 93
بهار 94
تابستان 94
پاییز 94
زمستان 94
بهار 95
تابستان 95
بهار 96
پاییز 96
زمستان 96

قرآن کریم دانلود قرآن
نوشته های پیشین وبلاگ
بدنبال آرامش
مجله مینه - پشتو
شورای جهانی هزاره
پایگاه‏های اطلاع رسانی مراجع تقلید
آیت الله محقق کابلی
زبان انگلیسی یاد بگیریم
علیجان زاهدی غزنوی
کودکان افغان عکس و تصویر
سلامت روان فرزندان
نسیم رهایی / ککرک غزنی / محمدی
آیت الله محقق کابلی
حزب وحدت
سایت شهید مزاری
سایت دانشگاه کاتب هزاره
سایت آیت الله محسنی
سایت ریاست جمهوری افغانستان

تاجیک مدیا
متن کامل قرآن کریم - دانلود
موسیقی افغانی برای وبلاگ
کشتار شیعیان در کراچی یا در هر کجای دیگر تاکی و تا چند!؟
مجمع علمی فرهنگی نور
سایت امام هادی- آیت اله محقق غزنوی
وبلاگ پشتو -جامعه روحانیت پشتون‏های شیعه
سایت موسوی لاری - دانلوود کتاب
جمهوری سکوت
معلم عزیز رویش - مدیر لیسه معرفت غرب کابل
پیوندهای فرهنگی مذهبی
شریف حبیبی
از غزنی / واسع هیله من
آلبوم عکس و تصویر این وبلاگ
سایت جنبش ملی افغانستان
اندیشه مثبت
افغانستان پس از جنگ
تاجیک مدیا
سادات افغانستان
وبلاگ حقوقی صارم
لینکستان وبلاگهای افغانستانی
سایت گشایش
سایت غرجستان
سایت طلوع فجر
آموزش زبان انگلیسی
هفته نامه نىای غؤنه
غرجستان
تاجیک مدیا
قلم بیقرار
خبرنامه علودانی
هزاره پیوند
خبرهای تازه از علودانی
وطندار
کودکان وطن
خوات معاصر
خوات آنلاین
روزنه امید
برگ سبز - محمد رحمتی
ناهور - خوات
رو به فردا
درد دلهای یک باچه مهاجر
محمد شفق خواتی
استاد علیزاده مالستانی
مدرسه محمدیه غزنی
مردم مالستان
وحدت نیوز
نگاه فردا
سروش صبا
هم صنفی
در رثای بابه مزاری
مجله اخوت
هزاره پیوند
حزب وحدت
صادقی نیلی
هیله من غزنوی
علودانی
مشفق
بشیر احمدی
خوات آنلاین
قلم بیقرار
کودکان افغانستان
جامعه اسلامی علودانی
محمد صابری شملتو
جامعه نو شوکت علی محمدی
جمهوری سکوت
ابرار
دورتر از چشم اقیانوس
شریف سعیدی
نقش والدین در سلامن روان فرزندان
وحدت نیوز
مدرسه علمیه محمدیه
خوات معاصر
خوات آنلاین
حوات زیبا
خوات دانلود
رو به فردا