ولایت غزنی

غزنی یا غزنین یا غزنه نام یکی از ولایتهای شرقی افغانستان است، اقوام این ولایت را پشتون، هزاره، تاجیک و دیگر اقلیت های همچون ازبک، قزل باش و هندو تشکیل میدهد. جمیعت این شهر 140000 نفر و در ارتفاع 2219 متری از سطح دریا قرار دارد. این شهر مرکز ولایت غزنی است.

بیش از 70 درصد مردم این شهر فارسی‌زبانند و ترکیب جمعیتی شهر غزنین شامل 50? تاجیک ? 25? پشتون ? 20? هزاره و 5? هندو می‌باشد.

تاریخچه ولایت غزنی

غزنین ولایتی مشهور در زابلستان و پایتخت غزنویان بودکه در جنوب غرب پایتخت بین شاهراه عمومی کابل قندهار در حدود 145 کیلومتری کابل پایتخت قرار دارد. غزنی یکی از مهمترین مراکز دین بودا در منطقه آسیای مرکزی در قرن هفتم میلادی بوده‌است. باستان شناسان در خاک برداری‌های خود در غزنی آثاری زیادی را نشان دهنده رسوم آداب بودایی و هندو است کشف کرده‌اند. فوندکیستان و تپه سردار دو مکان‌های مهمی بجاه مانده از این دوره هستند که نماینگر فرهنگ‌ها و دین‌های است که از هندوستان به این به سرزمین آورده شده بودند.

بر طبق گفته های کلادیوس بطلیموس دانای رومی- یونانی مقیم مصر غزنی در عهد باستان یک بازار کوچک بود. در قرن ششم قبل از میلاد سیروس دوم؛پادشاه وقت خاندان هخامنشی غزنی را تصرف کرده و آن را شامل قلمرو امپراتوری پارس کرد.

تا قرن هفتم میلادی غزنی یکی از مراکز بوادیی در آسایی مرکزی بود. با ورد ارتش اعراب مسلمان در منطقه مردم این شهر به اسلام دعوت شدند. اما مخالفت ها با دین جدید باعث شد تا یقوب لیث صفاری از زرنج این شهر را به زور تصرف و قوانین اسلام را در آنجا حاکم کند. غزنی در سال 341 هجری شمسی به عنوان پایتخت سلسله غزنویان انتخاب شد. در قرن 11 میلادی غزنی یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی ادبی پارسی در منطقه بود. علاقه ادبی سلطان محمود غزنویی باعث شده بود تا بسیاری از شاعران و فیلسوفان پارسی در دربار او مشغول باشند.

غزنه از پیش از اسلام مرکز زابلستان بوده و مردم آن از آغاز ایرانی‌تبار بوده‌اند. زابلستان در شاهنامه فردوسی به عنوان کانون پهلوانان از اهمیت زیادی برخوردار است.

غزنه از دوران پس از اسلام نیز شهری بزرگ در خراسان بوده، و از جمله? آبادترین و زیباترین شهرهای آسیا به شمار می‌آمده‌است. این شهر هزار باب مدرسه داشته است، و مرکز تجمع دانشمندان بسیاری مانند ابوریحان بیرونی، فردوسی، ابوالفضل بیهقی، عبدالحی گردیزی، سنایی، مسعود سعد سلمان، عنصری و فرخی سیستانی بوده‌است.

غزنی پایتخت سلطنت غزنویان در سال‌های (1187-975 میلادی) بود و سلطان محمود غزنوی سال‌ها در آبادی و گسترش آن کوشید. در دهه‌های نخست سده یازده میلادی غزنی مهم‌ترین کانون ادبیات فارسی بود و این نتیجه کوشش‌های سلطان محمود غزنوی بود که انجمنی از دانشوران، فیلسوفان و شاعران را به گرد تختگاه خود گرد هم آورده‌بود.

در جنگ‌هایی که میان افغان‌ها و انگلستان در سال‌های 1842 – 1838 میلادی واقع شد، غزنی به تصرف انگلیسی‌ها درآمده بود.

 این ولایت شمال 14 ولسوالی بوده که هر یک نامهای آن ولسوالی جغتو، ولسوالی ناوُر، ولسوالی اَجرِستان، ولسوالی مالستان، ولسوالی جاغوری،ولسوالی مُقُر، ولسوالی غزنی، ولسوالی ناوه، ولسوالی آب‌بند، ولسوالی گیرو، ولسوالی قره‌باغ، ولسوالی اَندَر، ولسوالی ده‌یک، ولسوالی زَنه‌خان، ولسوالی گیلان و ولسوالی خواجه عمری میباشد.

جغرافیای ولایت غزنی

شهر غزنی در شمال ولایت غزنی قرار دارد. این شهر مانند مانند اکثر مناطق افغانستان در محصار کوه ها بوده و داری آب و هوای خیلی گرم در تابستان و خیلی سرد در زمستان می باشد.

وضعیت اقلیم و آب و هوای ولایت غزنی

وضعیت آب و هوای این شهر، در زمستان سرد و در تابستان ها خوش آب و هوا است.

فرهنگ غزنی

شهر غزنی دارای 39 مکتب دولتی و 11 مکتب خصوصی برای آموزشی محصلین ثانوی دارد.بر طبق آمار وزارت معارف غزنی داری 59960 محصل ثانویه می باشد که 13886 نفر از آنها را دختران تشکیل می دهند. دانشگاه غزنی در سال 1388 راه اندازی شد که در آن رشته های؛تربیت معلم؛کشاورزی و طب تدریس می شود. در سال 2010 ایالات متحده با راه اندازی یک کتابخانه عمومی دسترسی به اطلاعات را در این شهر برای مردم آسان تر کرد.

مکان های تاریخی ولایت غزنی

ارگ غزنی
مناره‌های غزنی
قصر سلطان مسعود غزنوی
مقبره? سبکتگین، بنیان‌گذار دودمان غزنوی
مقبره? سلطان محمود غزنوی
مقبره? سنایی غزنوی
تپه سردار
مکانهای دیدنی دوره? غزنوی:

باغ پیروزی: باغی که محل نشاط و شراب و هم چنین انجام تشریفات رسمی زمان غزنویان، خصوصاً سلطان مسعود غزنوی بوده‌است. مقبره? سلطان محمود نیز بر طبق وصیت خودش در آن باغ است.
باغ صدهزار یا باغ صدهزاره
باغ محمودی: باغی که در زمان سلاطین غزنوی محل نشاط و شراب آنان بوده‌است.
باغ هزاردرخت: باغی ساخته? سلطان محمود.
حکیم سنایی در حدیقةالحقیقه غزنی را این‌گونه وصف کرده‌است:

عرصه? مملکت چو باغ بهشت مشک اذفر سرشته با گل و خشت
خاک مملکت شده کافور چشم بد باد ازین حوالی دور
گر ببینی تو ملکت غزنین باز نشناسی از بهشت برین

امنیت ولایت غزنی

شهر غزنی یکی از شهرهای نسبتا خطرناک در جنوب این کشور می باشد.گروه های تروریستی مانند طالبان نفوذ زیادی در این شهر و ولسوالی های پشتو نشین این ولایت دارد.بستن شدن مدارس؛شیلک راکت بر روی خانه های مسکونی و حملات بر روی افراد نظامی اتفاقاتی هستند که هر از چند وقتی در این شهر و ولسوالی های اطراف آن رخ می دهد.

منبع : کابلی ها